Өзбекстандын президенти Шавкат Мирзиёевдин Иранга 20 жылдан бери биринчи жолу расмий сапар менен барышы Ташкент менен Тегерандын ортосундагы эки тараптуу жана аймактык мамилелердин өнүгүшүндөгү бурулуш учур болот.
Өзбек лидери Ислам республикасына ирандык кесиптеши Сейед Ибрахим Раисинин чакыруусу менен 18-июнда барды.
Эске салсак, экит өлкөнүн президенттери акыркы жолу 2022-жылы сентябрда Өзбекстанда жолугушкан.
Раиси Самаркандда Шанхай Кызматташтык Уюмунун саммитине катышкан. Анын сапары эки өлкөнүн ортосундагы дипломатиялык мамилелердин 30 жылдыгын белгилөө, ошондой эле Ирандын Шанхай Кызматташтык Уюмуна мүчөлүгү боюнча өз ара түшүнүшүү меморандумуна кол коюлгандыгы менен маанилүү болгон.
Мирзиеев Раиси менен тар жана кеңейтилген курамда сүйлөшүүлөрдү өткөрүп, ошондой эле өлкөнүн Жогорку руханий лидери Аятолла Али Хаменеи менен жолугушту. Ошондой эле ал Иран президентинин коштоосунда Тегеран шаарында ачылган инновациялар жана технологиялардын адистештирилген көргөзмөсүнө барды.
Иран-Өзбекстан сүйлөшүүлөрү жемиштүү жана конструктивдүү маанайда жогорку деңгээлде өттү.
Сүйлөшүүлөрдүн жыйынтыгында эки тараптуу кызматташуунун эң актуалдуу багыттары боюнча өкмөттөр аралык жана ведомстволор аралык макулдашуулардын пакетине кол коюлду.
Иран-Өзбекстан сүйлөшүүлөрү жемиштүү өттү
Ирандын президенти Ибрахим Раиси өзбек кесиптеши Шавкат Мирзиеевди “Саадабад” комплексинде расмий кабыл алды.
Өзбек президентинин маалымат кызматынан билдиришкендей, тар курамдагы жолугушуунун жүрүшүндө эки тараптуу практикалык кызматташтыкты өнүктүрүүнүн келечеги жана аймактык күн тартибиндеги актуалдуу маселелер каралды.
Тараптар соода-экономикалык жана инвестициялык кызматташууну мындан ары кеңейтүүгө чоң маани берерин белгилешти. Президенттер өз ара сооданын көлөмүн көбөйтүү, транспорт жана логистика тармагындагы кызматташтыкты координациялоо мүмкүнчүлүктөрүн талкуулашты.
Борбордук Азияны Иран менен байланыштырган эң кыска транспорттук-логистикалык коридорлорду колдонууга өзгөчө көңүл бурулду.
Энергетика, химиялык өнөр жай, фармацевтика жана медициналык технологиялар, тамак-аш өнөр жайы, текстиль, өнөр жай курулуш материалдары, машина куруу, прибор куруу жана электротехника тармактарында биргелешкен инвестициялык долбоорлорду ишке ашыруу боюнча чаралар талкууланды.
Мындан тышкары, айыл чарба тармагында күнөсканаларды куруу, айыл чарба шаймандарын өндүрүү, сууну үнөмдөөчү технологияларды ишке киргизүү, багбанчылык жана балык өстүрүү боюнча тажрыйба алмашуу, кургакчылыкка чыдамдуу айыл чарба өсүмдүктөрүн тандоо боюнча кызматташуу багыттары белгиленди.
“Эл аралык терроризм, баңги аткезчилиги, кибертерроризм, адам сатуу сыяктуу глобалдык чакырыктарга жана коркунучтарга каршы күрөшүүдө тараптардын күч-аракеттерин бириктирүүнүн маанилүүлүгү баса белгиленди”, – деп айтылат маалыматта.
Мамлекет башчылары Ооганстанда тынчтыкты жана стабилдүүлүктү чыңдоо жана коңшу өлкөнүн социалдык-экономикалык жактан калыбына келтирилишине көмөк көрсөтүү боюнча диалогду улантууну макулдашты.
Мирзиёев менен Раисинин сүйлөшүүлөрү эки өлкөнүн расмий делегацияларынын катышуусунда кеңейтилген курамда уланып, анда инновация, жасалма интеллект, нанотехнология, кибернетика, технологиялар трансфери сыяктуу тармактарда тажрыйба алмашуунун маанилүүлүгү баса белгиленди.
Аймактар аралык кызматташтыкты өнүктүрүү, атап айтканда, Бухара облусу менен Хамадан провинциясынын, ошондой эле Самарканд жана Исфахан шаарларынын ортосунда түз байланыштарды түзүүгө колдоолор айтылды.
Тараптар эки өлкөнүн борборлорунун ортосунда үзгүлтүксүз авиакаттамдардын көбөйүшү ишкердик байланыштардын жана өз ара туристтик агымдын өсүшүнө өбөлгө түзөөрүнө ишеним билдиришти.
Маданий-гуманитардык кызматташтыкты мындан ары тереңдетүү максатында Өзбекстан Илимдер академиясынын фонддорунда сакталган байыркы кол жазмаларды тереңдетип изилдөө боюнча биргелешкен илимий топ түзүү чечими кабыл алынды.
Сүйлөшүүлөрдүн жыйынтыгында мамлекет башчылары бир катар биргелешкен “жол карталарын” даярдоону жана жетишилген макулдашууларды натыйжалуу ишке ашыруу механизмдерин түзүүнү тапшырышты.
Өзбекстан менен Ирандын ортосунда 10 документке кол коюлду
Жогорку деңгээлдеги сүйлөшүүлөрдүн соңунда эки тараптуу документтерге кол коюу аземи болду.
Мирзиёев менен Раиси эки өлкөнүн ортосундагы кызматташтыкты чыңдоо боюнча Биргелешкен билдирүүгө кол коюшту.
Мындан тышкары соода, логистика, медицина, технология, айыл чарба жана камсыздандыруу боюнча кызматташуу боюнча 10 документке кол коюлду.
Кол коюлган келишимдер соода, транспорт, транзит, фармацевтика, инновациялык технологиялар жана айыл чарба сыяктуу кызматташтыктын тармактарына тиешелүү. Документтерде ошондой эле биргелешкен эркин соода аймактарын түзүү мүмкүндүгү боюнча пункттар бар.
Тактап айтканда, эки өлкөнүн лидерлери темир жол транспорту боюнча өз ара түшүнүшүү меморандумуна, туткундарды алмашуу боюнча келишимге жана Иран менен Өзбекстандын фармацевтикалык кызматташуусу боюнча өз ара түшүнүшүү меморандумуна кол коюшту, деп билдирди IRNA агенттиги.
Ирандын Жогорку лидер: Иран Өзбекстанды ачык деңиз менен байланыштырат
Шавкат Мирзиёев расмий сапарынын алкагында Ирандын Жогорку руханий лидери Аятолла Сейед Али Хаменеи менен жолугушту.
Өзбек президентинин маалымат кызматы кабарлагандай, достук жана ачык сүйлөшүү учурунда тараптар эки тараптуу байланыштарды өнүктүрүүгө жана чыңдоого өзгөчө көңүл бурушту, өзбек-иран ар тараптуу кызматташтыгын мындан ары тереңдетүү боюнча пландаштырылган чараларды талкуулашты.
Эки элдин көп кылымдар бою жетишилген маданий жана тарыхый жалпылыгы өзгөчө баса белгиленди.
Тараптар байланыштардын өсүп бараткан динамикасын канааттануу менен белгилешип, келечектүү биргелешкен долбоорлорду жана программаларды ишке ашыруу зарылдыгын белгилешти.
“Соода, инновациялар жана жогорку технологиялар, инвестиция, өнөр жай кооперациясы, транспорт жана коммуникациялар, туризм жана маданий-гуманитардык алмашуу сыяктуу тармактарда кызматташууну кеңейтүү боюнча практикалык кадамдар белгиленди”, – деп айтылат билдирүүдө.
Ошондой эле аймактык күн тартибиндеги актуалдуу маселелер боюнча пикир алмашуу болду.
IRNA агенттиги маалымдагандай, Ислам революциясынын жогорку лидери Иран деңизге чыга албаган Өзбекстанды соода жана транспортту өнүктүрүү үчүн Түркмөнстан жана Ооганстан аркылуу эл аралык деңизге туташтыруу мүмкүнчүлүгү бар экенин билдирди.
“Тилекке каршы, иран-өзбек мамилелери бир нече жылдар бою чектелүү болуп келген жана биз бул сапар жана Тегерандагы сүйлөшүүлөр эки өлкөнүн мамилесинде жакшы келечекти баштайт деп үмүттөнөбүз”, – деди Хаменеи.
Мирзиёев өз кезегинде Аятолла Хаменеи менен болгон жолугушуусун “тарыхый” деп атап, Өзбекстандын делегациясын Иран жеринде жылуу кабыл алгандыгы жана меймандостук үчүн ыраазычылык билдирди.
“Тегерандагы сүйлөшүүлөрдүн аркасында соода, транспорт, илим жана технология жана туризм тармагында маанилүү кадамдарды жасап, кызматташтыкты татыктуу деңгээлге көтөрө алабыз деп үмүттөнөбүз”, – деп кошумчалады ал.
Мирзиёев ошондой эле Иран элинин АКШнын санкцияларына каршы туруктуулугун жогору баалады.
“Иран элинин, өзгөчө илим жана технология тармагындагы жетишкендиктери… өлкө башчынын даанышман жетекчилиги астында жана биримдиктин шартында бардык кыйынчылыктарга карабастан улуу максаттарга жете аларын көрсөтүүдө”, – деди өзбек лидери.
